Obecnie na świecie występuje 6 gatunków łabędzi z czego w Polsce możemy spotkać 3 dziko występujące gatunki – dwa gatunki lęgowe i jeden gatunek przelotny. Najbardziej znanym i najliczniejszym gatunkiem lęgowy jest łabędź niemy Cygnus olor – ok.6-7,5 tys. par w Polsce. Ponadto od niedawna bo od roku 1973 w Polsce gnieździ się również łabędź krzykliwy Cygnus cygnus, którego liczebność wzrasta i oceniana jest obecnie na 130-150 par. Zdecydowanie najrzadziej spotykanym i wyłącznie na przelotach jest najmniejszy z nich łabędź czarnodzioby Cygnus columbianus.
Wszystkie trzy gatunki zostały również stwierdzone na Roztoczu, a w Roztoczańskim Parku Narodowym dotychczas stwierdzono jedynie dwa gatunki - łabędzia niemego i łabędzia krzykliwego. Od wielu lat (od 1993r.) jedna para łabędzi niemych gnieździ się regularnie na stawach Echo. W obecnym roku niestety para ta nie wyprowadziła lęgu.
Łabędź krzykliwy był do tej pory rzadko obserwowany na przelotach na stawach Echo. W ostatnim okresie – na pocz. VI pojawiła się tu para łabędzi krzykliwych. Czy zadomowi się na tym kompleksie stawów na dłużej?, Czy po pewnym czasie opuści ten teren? - okaże się pewnie w niedalekiej przyszłości.
Może więc będzie tak, że w najbliższych latach przybędzie nam kolejny lęgowy gatunek ptaka w Parku ale może się okazać również, że ubędzie nam dotychczas lęgowy łabędź niemy. Łabędzie są ptakami terytorialnymi i nie tolerują innych par w swoim rewirze. Z obserwacji ornitologów wynika, że niekiedy w wyniku interakcji między tymi gatunkami łabędź krzykliwy przegania łabędzia niemego z dotychczas zajmowanego stanowiska lęgowego. Potwierdzają to również moje obserwacje na powierzchni monitoringu stanowisk lęgowych łabędzia krzykliwego (w ramach Monitoringu Gatunków Rzadkich powierzchnia CC89, który wchodzi w skład szerszego zadania Monitoring Ptaków Polski) gdzie na dużym kompleksie stawów występuje tylko łabędź krzykliwy a łabędź niemy występuje na sąsiednich kompleksach stawów. Zdarzają się jednak pary mieszane łabędzi krzykliwych i łabędzi niemych.
Oczywiście możemy w Europie i w naszym kraju spotkać jeszcze inne obce gatunki łabędzi – pochodzącego z Australii łabędzia czarnego Cygnus atratus oraz łabędzia czarnoszyjego Cygnus melanocoryphus pochodzącego z Ameryki Południowej - ale są to pojawy nienaturalne np. w wyniku ucieczki z ogrodów zoologicznych i prywatnych hodowli w Polsce oraz Europie i gatunki te nie są na liście gatunków ptaków stwierdzonych w Polsce.
Opracowanie: OEM RPN
Tekst: Paweł Marczakowski
Fotografie: Paweł Marczakowski
