Archiwalna strona Roztoczańskiego Parku Narodowego.


Zapraszamy do naszej nowej strony: rpn.gov.pl


„Pierwiośnie” w Roztoczańskim Parku Narodowym

Pierwiośnie. W Roztoczańskim Parku Narodowym,  który ma charakter typowo leśny  najważniejszym symptomem wyznaczającym początek tej pory fenologicznej w przyrodzie jest kwitnienie  gatunków drzew, które kwitną przed rozwojem liści jak klon pospolity Acer platanoides, grab pospolity Carpinusbetulus i jesion wyniosły Fraxinus excelsior lub równocześnie z rozwojem liści jak brzoza brodawkowata Betula pendula. Na drzewach iglastych też pojawiają się na wierzchołkach kwiatostany zarówno u jodły pospolitej Abies alba jak i  świerka pospolitego Picea abies. U sosny pospolitej Pinus sylvestris pod koniec kwietnia i na początku maja kwiatostany męskie uwalniają ogromne ilości żółtego pyłku, natomiast żeńskie są w postaci zielonkawych lub czerwonawych łusek zebranych w stojące, szyszeczkowate kwiatostany, które wyrastają na końcach młodych pędów.

W runie leśnym buczyn początkiem tej pory fenologicznej jest pojawienie się takich gatunków jak lepiężnik biały Petasites albus, przytulia wonna Galium odoratum, kopytnik pospolity Asarum europaeum i bardzo ciekawa bylina bezzieleniowa łuskiewnik różowy Lathraea squamaria,  u której  w tym okresie wychodzą z ziemi tylko pędy kwiatostanowe. Stanowisko kwitnącego lepiężnika białego Petasites albus możemy obserwować na wierzchowinie Bukowej Góry tuż przy ścieżce poznawczej. W Roztoczańskim Parku Narodowym występuje też lepiężnik różowy Petasites hybridus  o okazałych kwiatostanach i liściach dochodzących do 60 cm szerokości. Wczesną wiosnę sygnalizują nam też masowo pojawiające się  w Zwierzyńcu, gdzie mieści się dyrekcja RPN gatunki takie jak pierwiosnek lekarski Primula veris o żółtych kwiatach i kwitnące na niebiesko cebulica dwulistna Scilla bifolia oraz barwinek pospolity Vinca minor. Jego duży płat znajduje się na początku ścieżki poznawczej na Bukową Górę. W rejonie dawnego rezerwatu „Maziarki” na terenie RPN pojawia się natomiast rzadki pierwiosnek wyniosły Primula eliator, który jest bardziej okazały od pierwiosnka lekarskiego. W olsach kwitnie czeremcha zwyczajna Padus avium,  w borach sosnowych borówka czarna Vaccinium myrtillus a na polanach w miejscach nasłonecznionych poziomka pospolita Fragaria vesca. Obficie zakwitają krzewy śliwy tarniny Prunus spinosa, które są nieodłącznym składnikiem zadrzewień śródpolnych w rejonie RPN.  W dolinie Świerszcza na podmokłych jego brzegach masowo możemy obserwować kwitnienie knieci błotnej Caltha palustris.

Szczególnie interesujący jest występujący w buczynach na przełomie kwietnia i maja jest  tzw. aspekt wiosenny podczas, którego możemy obserwować następujące gatunki roślin: kokorycz pełną Corydalis solida i kokorycz pustą Corydalis cava, zawilca gajowego Anemone nemorosa, zawilca żółtego Anemone ranunculoides, zdrojówkę rutewkowatą Isopyrum thalictroides, śledziennicę skrętolistą Chrysosplenium alternifolium, którepokrywają dno lasu przed rozwinięciem liści u buka. Jest swoisty wyścig roślin by zakwitnąć w momencie gdy do dna tego cienistego lasu dochodzi jeszcze wystarczająca ilość światła. Najbardziej charakterystyczną rośliną flory parku  jest zakwitający w tym okresie żywiec gruczołowaty, który dominuje w zespole leśnym żyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae – Fagetum. W parku jest też drugi gatunek zakwitający trochę później żywiec cebulkowy Dentaria bulbifera, który ma podobne białe lub różowe kwiaty, ale w kątach liści charakterystyczne bulwki, które służą do rozmnażania wegetytawnego. Obserwacja tych łanowo występujących roślin tworzących barwny kobierzec kwiatów daje niezapomniane wrażenia. Kolorowy świat wczesnowiosennych roślin ukazuje się nam także w grądach gdzie dominującymi gatunkami drzew w RPN są graby i lipy występujące z domieszką jodły, buka i jaworu. W runie tego zespołu rozwija się zawilec gajowyAnemone nemorosa, ziarnopłon wiosenny Ficaria verna, kopytnik pospolity Asarum europaeum, przytulia wonna Galium odoratum, i gajowiec żółty Galeobdolon luteum.

W świecie zwierząt w tej porze fenologicznej obserwujemy wielkie ożywienie. Zaczynają latać już intensywnie owady: pszczoły Apis mellifera, osy Vespula vulgaris, szerszenie Vespa crabro i różne gatunki trzmieli Bombus sp. W przypadku tych trzech ostatnich gatunków są to zapłodnione samice, które wyszukują miejsca na założenie gniazda i wychowanie potomstwa. Z motyli najbardziej zauważalne są loty latolistka cytrynka Gonepteryx rhamni, który zimował w postaci imago. Pojawiają się tez inne motyle, które zimowały w tej formie jak rusałka pokrzywnik Aglais urticae, rusałka pawik Inachis io i rusałka żałobnik Nymphalis antiopa. Do rozrodu w środowiskach podmokłych przystępują płazy: ropuchy, żaby i kumaki. Szczególnie widowiskowe są gody żaby moczarowej, które możemy obserwować na Stawach Echo w Zwierzyńcu. Samce tego gatunku przybierają wtedy niebieską, intensywną barwę rzadko spotykaną w świecie zwierząt. W miejscach nasłonecznionych na piaszczystej wydmie, która przylega do zbiornika można z łatwością zaobserwować jaszczurkę zwinkę i zaskrońca wygrzewającego się w pierwszych promieniach wiosennego słońca. Jest też pierwiośnie okresem najliczniejszych przylotów ptasich. Sarny  i jelenie zmieniają swoją sierść na tzw. szatę letnią bardziej rudo – brązową. Kocą się rysie, kuny domowe i leśne, łasice, gronostaje i tchórze. 


Opracowanie:
RPN/OEM
Tekst:Małgorzata Tronkowska
Fot. Małgorzata Tronkowska, Bogusław Radliński