11 maja 2017r., pracownicy Roztoczańskiego Parku Narodowego zatrudnieni w Stacji Bazowej ZMŚP Roztocze: Zbigniew Maciejewski, Bogusław Radliński i Przemysław Stachyra - wspólnie ze specjalistą briologiem dr Robertem Zubelem z Zakładu Botaniki i Mykologii, Instytutu Biologii i Biochemii, Wydziału Biologii i Biotechnologii UMCS w Lublinie, dokonali przeglądu znanych z wcześniejszych obserwacji monitoringowych oraz sygnalizowanych przez innych badaczy stanowisk występowania rzadkiego gatunku z list Natura 2000 jakim jest Widłoząb zielony Dicranum viride. dr Robert Zubel od prawie dziesięciu lat prowadzi obserwacje i monitoring tego gatunku w RPN, przekazując swoje obserwacje i wiedzę pracownikom RPN. Bezpośrednią przyczyną podjętych obecnie działań monitoringowych były zaobserwowane zmiany w obrębie stanowisk występowania tego gatunku, mogące mieć potencjalnie negatywny wpływ na jego kondycję. Dokonano przeglądu znanych dotychczas stanowisk w obwodach ochronnych Obrocz i Jarugi oraz w dolinie Świerszcza. Na dwóch pierwszych stanowiskach potwierdzono występowanie gatunku w stanie, który wskazuje na niezmienioną jego kondycję – znaną od prawie 10 lat, kiedy to po raz pierwszy stwierdzono jego obecność (rok 2009). Kondycja tego gatunku, na stanowiskach odkrytych w środkowej i południowej części Parku podobnie nie wykazuje negatywnych tendencji – znaleziono kolejne „darenki” tego gatunku w obrębie już znanych stanowisk lub na sąsiadujących obszarach . Znaleziska te można traktować jako kolejne stanowiska tego interesującego mchu ponieważ odległość pomiędzy nimi przekracza potencjalne możliwości propagacji widłozęba.
Planowane są dalsze przeszukiwania potencjalnych biotopów występowania tego gatunku w RPN. Według dotychczasowych danych, Roztoczański Park Narodowy można uznać za jedną z najważniejszych ostoi występowania tego rzadkiego gatunku w pasie Wyżyn Środkowopolskich, skąd znany jest łącznie z 6 stanowisk, z których dwa (i kolejne, patrz wyżej) znajdują się na terenie Parku. Z tego względu konieczny jest monitoring odkrytych stanowisk i pełna inwentaryzacja występowania Dicranum viride w Roztoczańskim Parku Narodowym.
Widłoząb zielony Dicranum viride ma status gatunku priorytetowego w Unii Europejskiej (Natura 2000). Występuje głównie na korze buków, jaworów i grabów w rejonach górskich i podgórskich. W pasie wyżyn posiada nieliczne stanowiska. Status gatunku w Polsce: ściśle chroniony, zagrożony w kategorii R (rzadki). Według dotychczasowych inwentaryzacji optimum siedliskowe w RPN Widłoząb zielony znajduje w lasach bukowych, grądowych oraz w olsach. Na wszystkich znanych stanowiskach w RPN gatunek obecnie nie jest zagrożony, choć tworzy tu niewielkie populacje.
Literatura:
1. Fudali E., Zubel R., Stebel A., Rusińska A., Górski P., Vončina G., Rosadziński S., Cykowska B., Stanaszek-Kik M., Wierzcholska S., Wolski G.J., Wojterska M., Wilhelm M., Paciorek T., Piwowarski B. (2015): Contribution to the bryoflora of Roztocze National Park (SE Poland). Bryophytes of the Świerszcz river valley. Steciana 19(1): 39-54.
2. Stebel A., Rosadziński S., Wierzcholska S., Zubel R., Paciorek T. 2015. New distributional data for the moss Dicranum viride in Poland. Herzogia 28 (1): 38– 43
Opracowanie:
RPN/SB ZMŚP Roztocze
Tekst: Zbigniew Maciejewski, Robert Zubel, zdjęcia: Robert Zubel, Przemysław Stachyra
