W ostatnich dniach miałem okazję dwukrotnie obserwować jednego z najrzadszych gatunków owadów w skali europejskiej, jakim jest kowalina łuskoskrzydła Lacon lepidopterus (Panzer, 1800).
Pierwsze spotkanie miało miejsce w okolicach dawnego rezerwatu przyrody „Nart”. Chrząszcz ten spacerował sobie po szybie samochodu. Natomiast drugie spotkanie miało miejsce w obszarze ochrony ścisłej Bukowa Góra, w trakcie realizacji monitoringu innego rzadkiego gatunku owada - zagłębka bruzdkowanego. Z rozmów z kolegami z pracy, wynika że oni także prawdopodobnie spotkali ten gatunek - w innych częściach Parku. W tej sytuacji nasuwa się refleksja, że mimo rzadkości występowania w Polsce, prawdopodobnie jest on stosunkowo częsty na obszarze RPN.
Mapa bioróżnorodności podaje, że kowalina łuskoskrzydła była do niedawna notowana tylko w 3 miejscach w Polsce. Dane te zweryfikował dr Lech Buchholz podając kilka nowych lokalizacji występowania tego gatunku - m. in. z terenu RPN. Według Polskiej czerwonej księgi zwierząt oraz Czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce, gatunek ma status najwyższego stopnia zagrożenia wyginięciem CR (critically endangered) krytycznie zagrożone – obejmujący tylko najbardziej zagrożone gatunki zwierząt.
Jak podaje Czerwona Lista Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody IUCN (The IUCN Red List of Threatened Species in 2009), gatunek ten ma status: NT (Near Threatened - bliski zagrożenia). Wyginął on całkowicie w takich krajach jak: Dania, Niemcy czy Szwecja. Zgodnie z opisem Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt „Lacon lepidopterus jest gatunkiem ściśle związanym z lasami naturalnymi o charakterze pierwotnym. Nie występuje (mimo obecności odpowiednich mikrobiotopów) w lasach, w których prowadzi się lub prowadzono w przeszłości działalność gospodarczo-leśną. Jego występowanie wskazuje więc na nieprzerwaną od czasów przedhistorycznych naturalność danego ekosystemu leśnego”.
Takie właśnie naturalne lasy, o pierwotnym charakterze, są dziedzictwem Roztoczańskiego Parku Narodowego po Ordynacji Zamojskiej, a w szczególności po Zwierzyńcu, założonym przez Jana Zamoyskiego jeszcze w XVI wieku. Lasy te, będące scenerią dla polowań organizowanych w tym Zwierzyńcu, nigdy nie były intensywnie zagospodarowane i trwały tu nieprzerwanie od czasów prahistorycznych.
Wiele ciekawych informacji o tym niezwykłym gatunku chrząszcza, można znaleźć pod załączonymi linkami:
- Mapa bioróżnorodności
- Polska Czerwona Księga Zwierząt
- Czerwona Lista Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody IUCN
- Europejska Agencja Środowiska
Tekst: Zbigniew Maciejewski RCMN/RPN
Zdjęcia: Zbigniew Maciejewski, Stanisław Szafraniec - Babiogórski PN
