Luty 2024 roku był ekstremalnie ciepły i dość bogaty w opady. Średnia miesięczna temperatura wyniosła 5,4°C i była najwyższa w historii pomiarów. Luty był cieplejszy: o 6,3°C od średniej dla tego miesiąca, o 1,8°C od najcieplejszego dotychczas lutego z 2016 roku, o 3°C od średniej dla miesiąca marca i aż o 14°C od najchłodniejszego lutego z 2012 roku. Przez cały miesiąc średnie dobowe temperatury utrzymywały się powyżej 0 °C, a nocne spadki temperatury były stosunkowo niewielkie (ryc. 1). Dziesięciokrotnie w ciągu miesiąca temperatura minimalna obniżyła się poniżej 0°C, osiągając wartość minimalną: -4,7°C 19 lutego. Najwyższą temperaturę, 17,9°C, odnotowano 27 dnia miesiąca.
Ryc. 1. Warunki termiczno-opadowe w miesiącu lutym 2024 roku na podstawie danych ze stacji meteorologicznej RPN w Zwierzyńcu.
Miesięczna suma opadów w Zwierzyńcu wyniosła 62,5 mm i była o niespełna 24 mm wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca. Luty był kolejnym, piątym już miesiącem, z dużą „nadwyżką” opadów. Odnotowano 15 dni z opadem wyższym niż 0,5 mm, z czego tylko 2 dni z opadem śniegu. Maksymalny opad dobowy (13 mm) wystąpił w postaci deszczu 5 dnia miesiąca. Pokrywa śnieżna utrzymywała się tylko przez 2 dni (9-10 lutego), z maksymalną grubością sięgającą 8 cm (9 lutego). Mimo panującej wysokiej temperatury w końcówce miesiąca, przy niewielkim ruchu powietrza, w zebranej próbce opadów stwierdzono znacznie obniżony odczyn i podwyższoną przewodność elektrolityczną, świadczącą o znacznym zanieczyszczeniu powietrza z lokalnych źródeł emisji.
Wysokie sumy opadów ostatnich miesięcy, a także lutowe roztopy, wpłynęły pozytywnie na odbudowę zasobów wód podziemnych i powierzchniowych oraz natężenie przepływu strumienia „Świerszcz”. Zwierciadło wody w głównym, kredowym poziomie wodonośnym, począwszy od połowy grudnia, podniosło się o 1,2 m (!), a w przeciągu ostatniego miesiąca o 65 cm (ryc. 2.). Tak wysokich stanów wody nie notowano od października 2013 roku, a na koniec lutego takich stanów - nie było od początku pomiarów. W utworach czwartorzędowych, w okresie ostatniego miesiąca, lustro wody podniosło się nieznacznie, ale pozostawało w strefie stanów wysokich.
Natężenie przepływu strumienia „Świerszcz” w lutym było również ekstremalnie wysokie – nie notowane od 2012 roku. Średni miesięczny przepływ tego strumienia wyniósł 94 l/s. Najniższy średni dobowy przepływ odnotowano ostatniego dnia miesiąca – 58 l/s, a najwyższy 12 lutego – 145 l/s. Także na torfowisku „Międzyrzeki”, w zlewni „Szumu”, poziom wód gruntowych był wyższy od przeciętnego stanu dla miesiąca lutego (ryc. 3.).
Ryc. 2.Wykres wahań zwierciadła wody w piezometrze ujmującym wody poziomu kredowego w okresie XI 2011 – II 2024 w zlewni Świerszcza, z naniesionymi liniami granicznymi stanów.
Ryc. 3. Średni miesięczny poziom występowania zwierciadła wody w torfowisku Międzyrzeki oraz średni miesięczny przepływ strumienia Świerszcz przy Malowanym Moście w lutym, w latach 2012-2024 (linie poziome oznaczają wartości średnie wieloletnie).
Wyjątkowo ciepła i wilgotna pogoda nie pozostała bez wpływu na przyrodę Parku. Już w pierwszej połowie miesiąca odnotowano przylot żurawi i skowronków oraz kwitnienie florystycznych mocarzy: wawrzynka wilczełyko i przebiśniegu. Pod koniec miesiąca z kolei zakwitły: przylaszczka, miodunka ćma, pierwiosnka wyniosła, a nawet pierwsze żywce gruczołowate. Również bezprecedensowa w aspekcie fenologii, była aktywność płazów, które już 23 lutego ruszyły licznie z zimowisk do miejsc rozrodu i złożyły skrzek, głównie pionierska w tym względzie żaba zwinka. Znacznie wcześniej niż zwykle, opuściły swoje miejsca hibernacji nietoperze.
Dane klimatyczno-hydrologiczne w Roztoczańskim Parku Narodowym gromadzone są w ramach Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego GIOŚ oraz projektów badawczych realizowanych przez Park zgodnie z planem ochrony.
Opracowanie i zdjęcia:
Bogusław Radliński, Ewa Szpyra, Przemysław Stachyra
Dane pomiarowe:
Bogusław Radliński, Ewa Szpyra, Robert Stefański, Przemysław Stachyra
