Dr Tadeusz Grądziel (1940-2020)

Wybitny specjalista w zakresie nauk przyrodniczych: ornitologii, geobotaniki, ekologii roślin, ochrony przyrody.
Związany z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Wybitny pedagog i wychowawca wielu pokoleń młodzieży akademickiej.
Znawca roztoczańskiej przyrody, autor wielu prac o Roztoczu. Członek i Wiceprzewodniczący Rady Naukowej Roztoczańskiego Parku Narodowego wielu kadencji.

Dr Tadeusz Grądziel urodził się 12 stycznia 1940 roku w Kliszowie koło Mielca.

W 1964r. rozpoczął pracę na Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w Zakładzie Ochrony Przyrody i Fenologii, kontynuował ją w Zakładzie Ekologii i Ochrony Przyrody, a następnie w Zakładzie Ekologii do roku 2005.

W pracy badawczej początkowo zajmował się faunistyką, a w szczególności ornitologią. W późniejszym okresie rozszerzył swoje zainteresowania o geobotanikę i ekologię roślin. Publikował prace z zakresu faunistyki, fitosocjologii, ekologii roślin, ekologii krajobrazu, kartografii geobotanicznej i ochrony przyrody. Przez wiele lat prowadził ożywioną działalność na rzecz ochrony przyrody i edukacji proekologicznej wśród młodzieży szkolnej i akademickiej. Za swą działalność dydaktyczną, naukową i organizacyjną otrzymał wiele odznaczeń i nagród, m.in. Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Odznakę Honorową „Zasłużony dla Leśnictwa”, Złotą Odznakę Honorową „Zasłużony dla Ochrony Przyrody”, Odznakę Honorową „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”.

Działania na rzecz Roztoczańskiego Parku Narodowego

Dr Tadeusz Grądziel należy do grona osób szczególnie zasłużonych dla Roztoczańskiego Parku Narodowego. Prowadził na terenie Parku, przez lata, swoje badania. Tu napisał pracę doktorską, będącą efektem podjętej przez Niego w latach siedemdziesiątych próby jakościowego i ilościowego opracowania awifauny najważniejszych środowisk leśnych powstającego wówczas Roztoczańskiego Parku Narodowego.

W zespole przyrodników z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej prowadził badania naukowe, które zaowocowały wieloma publikacjami naukowymi (m.in. obszerną monografią dotyczącą zbiorowisk roślinnych RPN oraz opracowaniem mapy potencjalnej roślinności naturalnej RPN) i stanowiły podstawę do zapisów propozycji działań ochronnych w kluczowym dokumencie Parku, jakim jest Plan ochrony RPN.

Przez 32 lata, od  roku 1987 do 2019, brał aktywny udział w pracach Rady Naukowej Roztoczańskiego Parku Narodowego, dodatkowo w latach 2004 – 2014 pełniąc funkcję jej wiceprzewodniczącego. Swoją fachową wiedzą i umiejętnościami z zakresu ornitologii, botaniki, ekologii, edukacji przyrodniczej i turystyki wspierał kolejnych Dyrektorów RPN. Wielkie zaangażowanie w prace Rady Naukowej Parku oraz ogromna wiedza i doświadczenie Pana Doktora przyczyniły się do rozwiązania wielu ważnych problemów oraz wniosły znaczący wkład w podjęcie wielu trudnych decyzji związanych z funkcjonowaniem Parku. Do najważniejszych osiągnięć, które miały miejsce dzięki wsparciu Rady Naukowej Parku należy zaliczyć:

1. Opracowanie Planu Zagospodarowania Przestrzennego Parku.
2. Wykonanie szerokiej inwentaryzacji florystycznej, geobotanicznej oraz faunistycznej jego zasobów.
3. Wykonanie inwentaryzacji zasobów leśnych Parku.
4. Kolejne powiększenia obszaru Parku, które doprowadziły do podwojenia się jego powierzchni, poprzez włączenie w obszar Parku, terenów cennych przyrodniczo, pierwotnie położonych poza jego granicami.
5. Wydanie pierwszej kompleksowej monografii Parku oraz szeregu wydawnictw będących efektem wspomnianych wcześniej badań i inwentaryzacji.
6. Opracowanie, pierwszego w historii RPN, kompleksowego Planu Ochrony Parku.
7. Prowadzenie i koordynacja badań naukowych na terenie Parku, skutkujące doskonalszym poznaniem jego dziedzictwa przyrodniczego, historycznego i kulturowego.
8. Opracowanie planów wielu działań renaturyzacyjnych obszarów pierwotnie przekształconych.
9. Powołanie Roztoczańskiego Centrum Naukowo-Edukacyjnego wraz z 9. Stacją Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego „Roztocze”.
10. Opracowanie redakcyjne monografii: „Roztoczański Park Narodowy -  Przyroda i Człowiek”.

W uznaniu zasług Pana Doktora Tadeusza Grądziela został On uhonorowany przez Roztoczański Park Narodowy najwyższymi symbolicznymi wyróżnieniami: Odznaką Honorową i Laską Służby Roztoczańskiego Parku Narodowego.

Liczne prace badawcze oraz publikacje Pana Doktora Tadeusz Grądziela znacząco przyczyniły się do poznania, ochrony i popularyzacji przyrody Roztocza oraz Roztoczańskiego Parku Narodowego.

Ważniejsze pozycje literatury dotyczące RPN:

1. Grądziel T. 1977. Jakościowe i ilościowe badania awifauny Roztoczańskiego Parku Narodowego. Praca doktorska. Zakład Ekologii Instytutu Biologii UMCS w Lublinie, maszynopis.
2. Grądziel T. 1977. Jakościowe i ilościowe badania awifauny Roztoczańskiego Parku Narodowego. Praca doktorska. Zakład Ekologii Instytutu Biologii UMCS. Lublin.[Maszynopis].
3. Grądziel T. 1981. Świat zwierząt Roztoczańskiego Parku Narodowego, [W:] Wilgat T. [Red.] Roztoczański Park Narodowy. Krajowa Agencja Wydawnicza. Lublin: 26-30.
4. Grądziel T. 1985. Opinia zoologiczna na temat wykorzystania Stawów  Echo jako zbiornika retencyjnego, terenu lęgów i bytowania ptactwa wodnego oraz ostoi konika polskiego. [Maszynopis].
5. Grądziel T. 1992. Lęgowe zgrupowania ptaków Roztoczańskiego Parku Narodowego. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej. 20: 211-232.
6. Grądziel T. 2000. Ptaki Roztoczańskiego Parku Narodowego, [W:]  Anasiewicz A., Chmiel B. [Red.] Roztoczańskie spotkania: wykłady otwarte w Ośrodku Edukacyjno - Muzealnym Roztoczańskiego Parku Narodowego, Tom 1 (1995 - 1997). Wyd. RPN, Zwierzyniec: 291-302.
7. Grądziel T. 2000. Świat roślinny Roztoczańskiego Parku Narodowego, [W:] Anasiewicz A., Chmiel B. [Red.]. Roztoczańskie spotkania : wykłady otwarte w Ośrodku Edukacyjno - Muzealnym Roztoczańskiego Parku Narodowego, Tom 1 (1995 - 1997). Wyd. RPN. Zwierzyniec: 99-111.
8. Grądziel T. 2004. Świat roślin, [W:] Wilgat T. [Red.] Roztoczański Park Narodowy - przyroda i człowiek. Wyd. RPN. Zwierzyniec: 52-81.
9. Grądziel T., Czarnecka B., Lorens B. 1992. Ścieżka historyczno - przyrodnicza do Wojdy : przewodnik dydaktyczny. Wyd. RPN. Zwierzyniec.
10. Grądziel T. Izdebski K. 1971. Roztocze. Wiedza Powszechna. Warszawa.
11. Grądziel T., Izdebski K., Czarnecka B., Lorens B., Popiołek Z. 1992. Zbiorowiska roślinne Roztoczańskiego Parku Narodowego na tle warunków siedliskowych. Lublin. Wyd. UMCS.
12. Grądziel T., Izdebski K., Kraczek J., Lorens B. 1998. Operat ochrony flory RPN. [Maszynopis].
13. Grądziel T., Izdebski K., Kraczek J., Lorens B. 1998. Operat ochrony flory RPN. Załącznik: Kartoteka gatunków szczególnej troski w RPN. Lublin. [Maszynopis].
14. Grądziel T., Izdebski K., Lorens B. 2003. Ekosystemy nieleśne Roztoczańskiego Parku Narodowego w latach 2002-2003 i program ich ochrony. [Maszynopis].
15. Grądziel T., Izdebski K., Lorens B., Popiołek Z. 1992. Plan ochrony ekosystemów nieleśnych Roztoczańskiego Parku Narodowego. Lublin. [Maszynopis].
16. Grądziel T., Izdebski K., Lorens B., Popiołek Z. 1993. Potencjalna roślinność naturalna obszarów nieleśnych Roztoczańskiego Parku Narodowego.
    Ann. UMCS. sec. C. 48, 6.
17. Grądziel T., Izdebski K., Lorens B., Popiołek Z. 1997. Potencjalna roślinność naturalna Roztoczańskiego Parku Narodowego. Wyd. RPN. Zwierzyniec.
18. Grądziel T., Izdebski K., Popiołek Z. 1979. Ścieżka przyrodnicza na Bukowej Górze: przewodnik dydaktyczny. Wyd. RPN. Lublin.
19. Grądziel T., Izdebski K., Popiołek Z. 2000. Ścieżka przyrodnicza na Bukowej Górze: przewodnik dydaktyczny. Wyd.4 uakt. Wyd. RPN. Zwierzyniec.
20. Grądziel T., Janicki G. 2009. Roślinność potencjalna wsi Guciów w strefie ochronnej Roztoczańskiego Parku Narodowego, [W:] Reszel R., Grabowski T. [Red.] Roztocze region pogranicza przyrodniczo – kulturowego: materiały polsko - ukraińskiej konferencji naukowej 35 lat ochrony dziedzictwa przyrodniczo - kulturowego Roztocza - regionu pogranicza. Wyd. RPN. Zwierzyniec: 99-108.
21. Grądziel T., Lorens B. 2000. Rośliny specjalnej troski Roztoczańskiego Parku Narodowego. [Maszynopis].
22. Grądziel T., Lorens B., Popiołek Z., Izdebski K. 1991. Charakterystyka geobotaniczna projektowanego rezerwatu leśnego Międzyrzeki w Roztoczańskim Parku Narodowym. Ann. UMCS. sec. C. 46, 6.
23. Grądziel T., Lorens B., Rodzik J., Dobek M., Klimowicz Z., Mrugała Sz., Pidek I.A., Furtak T., Tarasiuk A. 2009. Abiotyczne uwarunkowania sukcesji roślinnej w otulinie Roztoczańskiego Parku Narodowego na przykładzie Guciowa, [W:] Reszel R., Grabowski T. [Red.] Roztocze region pogranicza przyrodniczo – kulturowego: materiały polsko - ukraińskiej konferencji naukowej 35 lat ochrony dziedzictwa przyrodniczo - kulturowego Roztocza - regionu pogranicza. Wyd. RPN. Zwierzyniec: 87 – 98.
24. Grądziel T., Popiołek  Z., Izdebski K. 1994. Ekologiczna ocena stanowisk Allium ursinum L. i Allium victorialis L. w Roztoczańskim Parku Narodowym. Ann. UMCS sec. C. 49, 5.
25. Grądziel T., Popiołek  Z., Izdebski K. 1994. Ekologiczna ocena stanowisk Vinca minor L. w Roztoczańskim Parku Narodowym. Ann. UMCS sec. C. 49, 6. 
26. Grądziel T., Profus P. 2004. Świat zwierząt, [W:] Wilgat T. [Red.] Roztoczański Park Narodowy - przyroda i człowiek. Wyd. RPN. Zwierzyniec: 82-107.
27. Grądziel T., Profus P., Marczakowski P. 1994. Fauna Roztoczańskiego Parku Narodowego. Ptaki, [W:] Wilgat T. [Red.] Roztoczański Park Narodowy.
    Wyd. RPN, OW „Ostoja”. Zwierzyniec, Kraków: 186 – 194.
28. Grądziel T., Reszel R. [Red.]. 2013. Roztoczański Park Narodowy: przyroda i człowiek. Wyd. RPN. Zwierzyniec.
29. Grądziel T., Reszel R. [Red.]. 2015. Roztoczański Park Narodowy: przyroda i człowiek. Wyd.2 uakt. Wyd. RPN. Zwierzyniec.
30. Grądziel T., Reszel R., Strupieniuk Z., Kotuła Z. 2013. Czterdzieści lat Roztoczańskiego Parku Narodowego, [W:] Reszel R., Grądziel T. [Red.] Roztoczański Park Narodowy: przyroda i człowiek. Wyd. RPN. Zwierzyniec: 279-287.
31. Grądziel T., Reszel R., Strupieniuk Z., Kotuła Z., Grabowski T. 2014. Forty years of the Roztocze National Park.
    Barometr Regionalny: analizy i prognozy, 12,4.

Opracowanie:
OEM/SBZMOŚP Roztocze
Lucyna Droździel, Zbigniew Maciejewski